Кызлар да тарткач инде...

Тукталышта автобус көтә-көтә, читтәрәк басып торучы ике чибәркәйне күзәтәм. Йөз-кыяфәтләренә, буй-сыннарына сокланып туймаслык, яраткан саен яратасы килә дип, нәкъ шундыйлар турында әйтәләр инде. Сылукайларга сокланучы мин генә түгел, башкаларның да башлары шулар ягына борылган иде.

Чү, берсе матур чәчләрен сыпырып алды, горур башын артка ташлап, нәфис кулларын сандугач тәпиедәй тотып, сумкасыннан ...сигарет пачкасы тартып чыгарды. Күнегелгән оста хәрәкәт белән каптан бер сигарет суырып чыгарды да, карчыганыкыдай озын бармаклары арасына кыстырып, уймактай кызыл иреннәренә капты. Зажигалка ялтырап китте. Алкаланып өскә күтәрелгән төтен түгәрәкләренә кушылып, кызкай яңгыратып көлеп җибәрде...

Тик инде, әле бер мизгел элек бу икәүгә сокланып баккан кешеләр карашында мыскыллы чиркану чагыла иде, кызларның да гүзәллеге тоныкланып, җуелып киткәндәй тоелды...

Анысы, хәзерге заманда анасы итәгеннән төшмәс борын тәмәке тартучы кызларга беркем дә шаккатмый шикелле. Яшьтәшләре өчен ул гадәти хәлдер, ә безнең буын битарафлык саклый. Беребез дә тәмәке тартучы бала-чагага кисәтү ясамый, аның начарлыгын аңлатмый.

Без үскәндә генә ул, хатын-кыз заты белән тәмәкене янәшә куеп булмый иде. Качып-посып тәмәке көйрәтүче малайлар да бик сирәк була иде әле. Ни кызганыч, бүгенге көндә планета халкының 40 проценты хроник тәмәке тартучы икән. Ә бит Колумб Американы ачканчы Евразиядә дә, Африкада да беркем дә тәмәке тартмаган.

Бот буе бала чакта ук тәмәке белән мавыгу зарарлы гадәткә әйләнә. Тәмәке бәясен арттыру да, пачкасына «үтергеч» дип язу да Җир шарын тартучыларсыз планетага әйләндерә алмый шул инде.

- Миңа 40 яшь, шуның 30ы тәмәке белән мавыгып үтте, - дип сөйләп торды берәү. Бары тик соңгы чиккә килеп терәлгәч кенә, «язва» дигәне моңа тартуын ташлаткан.

Кешеләрнең 70 проценты тәмәкене ташларга теләсә дә, көче җитми. Бер танышым бу зарарлы гадәтне күп мәртәбә ташлап караган.Тартасы килүен басар өчен ниләр генә кыланмаган: көннәр буе көнбагыш чемченеп йөрүгә дә күчкән, конфет та суырган, матбугаттан укып төрле үлән төнәтмәләре дә эчеп караган, «100 процент гарантия» бирүче экстрасенсларга да барган... Тик берничә ай түзгәч, инде организмыннан тәмәке шакшылары чыгып бетте дип тынычланыр вакыт җиткәч кенә, яңадан үрелгән. «Их, авызга алмаган булсам», дип үкенеп туя алмый ул хәзер. Нишлисең, ихтыяр көче һәркемдә дә булмыйдыр шул. Бары тик үз гомеренең кадерен белеп яшәүчеләр генә тәмәке белән дуслыгын өзә алалар.

Ә тәмәкенең кеше организмы өчен зарарлы икәне белгечләр тарафынанн расланган. Аның төтенендә 1200 төр агу булып, ул бөтен организмны зарарлый: баш мие, нерв системасы, йөрәк, үпкә эштән чыга. Әнә шуңа да танылган спортчыларның берсе дә тартмый, чөнки беләләр - тарта башлауга спорт күрсәткечләре түбән тәгәри. Табиблар әйтүенчә, үпкә рагыннан, инфаркттан үлүчеләрнең дә күпчелеге - тәмәке тартучылар. Нибары 1 сигарет тарту гомерне 15 минутка кыскарта, димәк, уртача гына алганда да, тартмаучы яшьтәшеңнән 15 елга кимрәк яшисең, дигән сүз. Автобус тукталышындагы кызлар болар хакында беләләрме икән?! Тирә-яктагылар шикелле мин дә битарафлык саклап, аларга эндәшмәдем...