Карендәш

Ноябрь - бәйрәмнәргә мул ай. Шуларның берсе - 4 ноябрьдә үтә торган Халыклар бердәмлеге көне, икенчесе - 6 ноябрьдәгесе, Татарстан Конституциясе көне. Болай аерып куюым - калганнарының дәрәҗәсен төшерү өчен түгел, алай дип уйлый күрмәгез. Бу икесе - республикабызда яшәүче төрле милләт халыкларына бердәй игътибар бирелүен, һәр милләткә үзенең рухи байлыгын, үзенчәлеген, нәрсәгә сәләтле икәнен күрсәтү мөмкинлеге бирә торганнары, дип саныйм. Түбән Кама шәһәрендә дә зурлап билгеләп үтелә алар.

Быел да 4 ноябрь көнне Халыклар бердәмлеге бәйрәмен олылап уздырдылар. Халык иҗаты йортының концертлар залы тамашачы белән шыгрым тулы иде. Залга күз йөртеп, карендәшләребез дә бик күп җыелганын күреп алдым, моңа бик сөендем.

Менә сәхнәгә төрле милләт киемнәреннән булган биючеләр чыгып басты. Татар костюмыннан да, урысныкыннан да, удмурт, мари һ.б. халыкларныкыннан иде биючеләр. Һәрбер милләтнең биюенә берәр минут чамасы вакыт бирелеп, алар шул милләтнең бию сәнгатен оста күрсәттеләр. Дәртле, җитез хәрәкәтләрдән сәхнә ялык-йолык килеп торды.

Төрле халык киемнәрендә чыгып, биючеләр - Түбән Кама шәһәренең «Нардуган» җыр һәм бию ансамбле артистлары иде. Залга җыелган керәшеннәр дә үз биюләрен күрергә өметләнеп утырдылар... Тик керәшен биюе күрсәтелмәде. Бу урында кабатлап әйтәм, 4 ноябрь - республикада яшәүче бөтен халыкларга да игътибар бирелә, бөтенесенең тигез хокуклы икәненә басым ясала торган көн. Безнең сыман, аз санлы халыкларга аеруча игътибар кирәк мондый бәйрәмдә. Кызганыч, күңелгә юшкын утырып калды.

Түбән Кама - керәшен авыллары җирләрендә төзелгән шәһәр. Авылларыбыз бетү белән, күпме хәзинәбез, мәдәни-милли үрнәкләребез, фольклорыбыз юкка чыккан. Шуларны искә алып булса да, төп җирле халык булган керәшеннәрнең биюен чыгарырга кирәк иде. «Нардуган» ансамбле җитәкчесе Наил Мосифуллинга бу хакта әйткәч, тәнкыйтьне кабул итәсе килмәде. «Кирәк булса, үзең эшлә», диде. Бу бит инде профессионаллар сүзе түгел. Кирәк икән, бергә эшли алабыз. «Сүрәкә« ансамбле җитәкчесе Валентина Тупаева һәрвакыт ярдәмгә килергә әзер. Биюен дә күрсәтә, җыр сайларга да булыша ала. Мөрәҗәгать итәргә генә кирәк.

Халыклар дуслыгына багышланган бәйрәмнән соң үпкә сүзләре җиткерү, бәлки, бик үк дөрес тә түгелдер. Тик «без дә бар!« дигәнне керәшеннәрдән кемдер яңгыратырга тиеш, ә ул исә киләчәктә мондый дуслык фестивале программаларын төзегәндә искә алынырга тиештер, дип уйлыйм. Кайберәүләргә авыр бәрелгән булсам, гафу сорыйм, кичерегез!

Чистай районы авылларында үткәрелгән керәшен мәдәнияте ункөнлегенә йомгак ясау йөзеннән, Чистай шәһәренең мәдәни-күңел ачу үзәгендә оештырылган зур тантанада һәм концертта «Сүрәкә» керәшен халык фольклор ансамбле дә катнашты.

Ункөнлек барышында Чистайның үзендә һәм керәшеннәр күпләп яши торган авылларда төрле мәдәни чаралар уздырылып, анда катнашучыларны керәшеннәрнең бай тарихы һәм мәдәнияте белән таныштырганнар. Милли иҗат үрнәкләрен ясарга өйрәтү буенча үзенчәлекле мастер-класслар оештырылган. Милли үзенчәлекләрне, элгәредән сакланып калган гадәтләрне, җыруларны үз эченә алган концертлар, иҗади кичәләр, күргәзмәләр ай буе дәвам итеп, үзенә күрә, керәшеннәрнең традицияләрен пропагандалау да булган. Шул ук вакытта, ул чараларның керәшен яшьләрен үз халкы белән горурланырга, үз туган телләрен өйрәнергә, йола һәм гадәтләрен олыларга өйрәтүдә дә әһәмияте зур. Сүз уңаеннан, Чистайда уздырылган әлеге тантананың биредәге керәшен приходы оешуның бер еллыгына туры килүен дә әйтик.

Шулай ук, тантанада Чистай шәһәре башлыгы урынбасары Михаил Ксенофонтов катнашып, ункөнлек барышындагы барлык эш өчен дә рәхмәт белдерде, үз шатлыкларын уртаклашырга килгән кунакларга Рәхмәт хатлары тапшырды. Андый хөрмәткә безнең «Сурәкә» ансамбле һәм керәшеннәрнең «Бәрмәнчек» дәүләт фольклор ансамбле солисты Марина Карпова лаек булды.

Ул бәйрәмдә Казаннан махсус килгән «Бәрмәнчек» ансамбле директоры Артур Поляков, «Бәрәкәт» иҗтимагый оешмасының яшьләр бүлеге җитәкчесе Алиса Спиридонова һ.б. катнашканын әйтү дә урынлы булыр.

Үз чиратында, безнең Түбән Кама шәһәре һәм районының керәшен мәдәни-этнографик җәмгыяте үзебезнең төбәк керәшеннәренә багышланган истәлекле альбомны - Чистайдагы керәшен җәмгыятенә, ә аның җитәкчесе Лидия Андреевага керәшен җәмгыятенең истәлек медален һ.б. бүләк итте. «Сүрәкә» ансамбленә йөрүче Анастасия Усачева исә шул бүләкләргә кушып, үзенең шигъри юлларга салынган теләкләрен җиткерде һәм китабын бүләк итте. Валентина Тупаева җитәкчелегендәге «Сүрәкә» фольклор ансамбле дә үзенең җете сәхнә киемнәре һәм дәртле керәшен җыруы белән залдагылар күңелен яулады.